આગામી 4 વર્ષમાં 40 લાખ લોકોના મોત થઈ શકે છે, અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિના નિર્ણયથી સંકટ વઘી રહ્યુ છે

આગામી 4 વર્ષમાં 40 લાખ લોકોના મોત થઈ શકે છે, અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિના નિર્ણયથી સંકટ વઘી રહ્યુ છે

નવી દવાઓના કારણે એઇડ્સ સામેની લડાઈમાં દુનિયા વિજયની નજીક જણાતી હતી, ત્યારે અમેરિકાના અચાનક નિર્ણયથી બધી આશાઓ પર પાણી ફરી ગયું છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ રાષ્ટ્રપતિ બન્યા પછી, અમેરિકાએ HIV કાર્યક્રમો માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સહાય બંધ કરી દીધી છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંગઠન UNAIDS એ ચેતવણી આપી છે કે જો અમેરિકા તરફથી આ ભંડોળની ભરપાઈ કરવામાં નહીં આવે, તો 2029 સુધીમાં, એટલે કે આગામી 4 વર્ષમાં, 40 લાખ લોકો મૃત્યુ પામી શકે છે અને ચેપના 60 લાખથી વધુ નવા કેસ સામે આવી શકે છે. ચાલો જાણીએ કે અમેરિકાના આ કાર્યક્રમ વિશે, HIV-AIDS સામેની લડાઈમાં તે કેમ મહત્વપૂર્ણ હતું?

20 વર્ષ જૂની યોજના જે અચાનક તૂટી ગઈ
2003 માં, તત્કાલીન યુએસ રાષ્ટ્રપતિ જ્યોર્જ બુશે PEPFAR કાર્યક્રમ (એઇડ્સ રાહત માટે રાષ્ટ્રપતિની કટોકટી યોજના) શરૂ કર્યો. તે HIV સામે વિશ્વનો સૌથી મોટો વિદેશી સહાય કાર્યક્રમ હતો. તેણે અત્યાર સુધીમાં 8 કરોડથી વધુ લોકોનું પરીક્ષણ કર્યું છે અને 2 કરોડથી વધુ લોકોને મફત સારવાર પૂરી પાડી છે. એકલા નાઇજીરીયાની વાત કરીએ તો, HIV દવાઓ માટેના બજેટનો 99.9% PEPFAR દ્વારા મળતો હતો. પરંતુ જાન્યુઆરી 2025 માં, યુએસએ અચાનક વિદેશી સહાય બંધ કરી દીધી, જેના કારણે ક્લિનિક્સ બંધ થઈ ગયા, સપ્લાય ચેઇન બંધ થઈ ગઈ અને હજારો કર્મચારીઓએ તેમની નોકરી ગુમાવી દીધી.

એક નિર્ણયથી આરોગ્ય પ્રણાલી માટે મુશ્કેલી ઊભી થઈ છે
UNAIDS રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ નિર્ણયને કારણે, ઘણા દેશોમાં HIV સામે ચાલી રહેલા કાર્યક્રમો બંધ થઈ ગયા છે. તપાસની ગતિ અટકી ગઈ છે. જાગૃતિ અભિયાનો રોકી દેવામાં આવ્યા છે અને ઘણી સમુદાય આધારિત સંસ્થાઓ સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ ગઈ છે. આનાથી માત્ર દર્દીઓના જીવન જોખમમાં મુકાયા નથી, પરંતુ WHO અને અન્ય એજન્સીઓએ પણ આખી સિસ્ટમ ફરીથી ગોઠવવી પડશે.

અમેરિકા ફક્ત દવાઓ અને સુવિધાઓ માટે પૈસા જ આપતું નહોતું, પરંતુ તે આફ્રિકન દેશોમાં HIV સંબંધિત ડેટા એકત્રિત કરવામાં પણ સૌથી મોટી ભૂમિકા ભજવતું હતું. હવે જ્યારે આ ભંડોળ બંધ થઈ ગયું છે, ત્યારે હોસ્પિટલો અને સરકારી એજન્સીઓ પાસે ન તો દર્દીઓનો ડેટા છે અને ન તો ભવિષ્યની રણનીતિ બનાવવાનું કોઈ સાધન છે.

નવી દવાથી આશા છે, પરંતુ કિંમત અવરોધ બની રહી છે

આ દરમિયાન, એક નવી HIV વિરોધી દવા યેઝટુગોએ આશા જગાવી છે, કારણ કે તે દર 6 મહિનામાં એક વાર લેવાથી ચેપ અટકાવવામાં 100% અસરકારક સાબિત થઈ છે. યુએસ FDA એ પણ તેને મંજૂરી આપી છે અને દક્ષિણ આફ્રિકાએ તેને અમલમાં મૂકવાની યોજના બનાવી છે. પરંતુ સમસ્યા એ છે કે આ દવા બનાવતી કંપની, ગિલિયડે, ગરીબ દેશોમાં સસ્તા દરે તે પૂરી પાડવાની વાત કરી છે, પરંતુ લેટિન અમેરિકા જેવા મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશોને આ યાદીમાંથી બહાર રાખ્યા છે. એટલે કે, આ દવા એવા સ્થળોએ પહોંચી શકશે નહીં જ્યાં HIVનું જોખમ વધી રહ્યું છે.